Coraz więcej Polaków podejmuje pracę za granicą, jednak niewielu zdaje sobie sprawę, że osiągnięcie zagranicznych dochodów wiąże się z obowiązkiem ich rozliczenia w Polsce. W tym celu stosuje się specjalny formularz PIT-36/ZG, który pozwala prawidłowo wykazać przychody uzyskane poza terytorium kraju i zastosować właściwą metodę unikania podwójnego opodatkowania.

Właściwe wypełnienie tej deklaracji ma kluczowe znaczenie – nie tylko ze względu na zgodność z przepisami, ale również dlatego, że błędne rozliczenie może skutkować wezwaniem do korekty, a w skrajnych przypadkach – sankcjami finansowymi.

Czym jest formularz PIT-36/ZG?

PIT-36/ZG to załącznik do głównego zeznania podatkowego PIT-36, przeznaczony dla osób, które uzyskały dochody poza granicami Polski. Wypełnia się go wówczas, gdy podatnik:

• pracował legalnie w innym kraju,
• prowadził działalność gospodarczą na terytorium innego państwa,
• wynajmował nieruchomość poza Polską,
• otrzymał inne dochody podlegające opodatkowaniu za granicą.

Każdy kraj, z którego pochodzi dochód, należy wykazać w osobnym załączniku ZG. Oznacza to, że jeśli dana osoba pracowała w dwóch różnych państwach, np. w Niemczech i Holandii, musi złożyć dwa osobne formularze PIT/ZG – jeden dla każdego kraju.

Dlaczego rozliczenie zagranicznych dochodów jest obowiązkowe?

Polska stosuje zasadę tzw. nieograniczonego obowiązku podatkowego. Oznacza to, że osoby posiadające miejsce zamieszkania na terytorium Polski (czyli centrum interesów życiowych lub przebywające tu ponad 183 dni w roku) są zobowiązane do wykazania wszystkich swoich dochodów, również tych uzyskanych za granicą.

Nie oznacza to jednak, że podatnik zapłaci podatek dwa razy. Dzięki umowom o unikaniu podwójnego opodatkowania można zastosować odpowiednią metodę rozliczenia, w zależności od kraju, z którego pochodzi dochód.

Metody unikania podwójnego opodatkowania

W zależności od państwa, w którym pracowano, stosuje się jedną z dwóch metod:

Metoda wyłączenia z progresją

Dotyczy m.in. osób pracujących w Niemczech. Dochód uzyskany w Niemczech jest zwolniony z opodatkowania w Polsce, jednak wpływa na ustalenie stopy procentowej podatku, którą stosuje się do pozostałych dochodów uzyskanych w kraju.

W praktyce oznacza to, że jeśli podatnik pracował przez część roku w Niemczech, a przez resztę – w Polsce, dochód niemiecki zwiększy stopę procentową podatku stosowaną do dochodów polskich, ale sam nie będzie opodatkowany w Polsce.

Metoda proporcjonalnego odliczenia

Stosowana m.in. w przypadku pracy w Holandii. W tym przypadku dochody zagraniczne podlegają opodatkowaniu w Polsce, ale podatek zapłacony za granicą można odliczyć od polskiego podatku, jednak nie więcej niż proporcjonalnie do wysokości dochodu zagranicznego.

To właśnie ta metoda często prowadzi do błędów, zwłaszcza gdy podatnicy niepoprawnie przeliczają waluty lub nie uwzględniają pełnej kwoty zapłaconego podatku za granicą.

Jak prawidłowo rozliczyć dochody z Niemiec?

Praca w Niemczech wiąże się z obowiązkiem złożenia zarówno niemieckiego zeznania podatkowego, jak i rozliczenia dochodów w Polsce. W Niemczech możliwy jest zwrot podatku z Niemiec, jeśli w ciągu roku zostały pobrane zbyt wysokie zaliczki.

Polscy rezydenci, którzy uzyskują przychody w Niemczech, muszą również pamiętać o obowiązku wykazania ich w formularzu PIT-36/ZG. W tym przypadku stosuje się metodę wyłączenia z progresją. Dochód niemiecki nie jest opodatkowany w Polsce, ale wpływa na wysokość stawki podatkowej.

Osoby pracujące w Niemczech często korzystają też ze świadczeń socjalnych, np. kindergeld – zasiłku rodzinnego, który przysługuje również Polakom, jeśli ich dzieci mieszkają w Polsce. Urząd skarbowy może wymagać dokumentu potwierdzającego otrzymywanie takiego świadczenia, dlatego warto zachować wszystkie decyzje z Familienkasse.

Dochody z Holandii a rozliczenie w Polsce

W przypadku pracy w Holandii obowiązuje metoda proporcjonalnego odliczenia. Dochody uzyskane w tym kraju należy wykazać w polskim zeznaniu i odliczyć podatek zapłacony w Holandii.

Osoby, które miały potrącane z wynagrodzenia zaliczki, mogą starać się o zwrot podatku z Holandii, o ile w ciągu roku zapłaciły go w nadmiarze. Warto jednak pamiętać, że dokumenty z holenderskiego urzędu (Belastingdienst) muszą być przetłumaczone i zgodne z polskimi przepisami.

Freistellungsbescheinigung – ważny dokument dla przedsiębiorców

Osoby prowadzące działalność w Niemczech w branży budowlanej powinny zwrócić uwagę na pojęcie freistellungsbescheinigung. Jest to certyfikat zwalniający z obowiązku potrącania podatku u źródła (Bauabzugssteuer).

Dzięki temu niemiecki zleceniodawca nie odprowadza 15% wynagrodzenia do urzędu skarbowego, a przedsiębiorca otrzymuje pełną kwotę należności. Brak takiego zaświadczenia może jednak prowadzić do błędów w rozliczeniu oraz komplikacji przy składaniu PIT-36/ZG w Polsce, dlatego jego posiadanie jest bardzo istotne.

Jak uniknąć błędów przy wypełnianiu PIT-36/ZG?

Prawidłowe wypełnienie deklaracji wymaga uwzględnienia kilku kluczowych zasad:

• każdemu krajowi przypisuje się osobny załącznik PIT/ZG,
• kwoty dochodów należy przeliczać na złote według kursu średniego NBP z dnia uzyskania przychodu,
• trzeba wskazać właściwą metodę unikania podwójnego opodatkowania,
• należy zachować kopie dokumentów potwierdzających zapłatę podatku za granicą,
• warto upewnić się, że wprowadzone dane (np. numer PESEL, adres) są zgodne z głównym formularzem PIT-36.

W praktyce błędy pojawiają się najczęściej przy przeliczaniu walut, wprowadzaniu błędnych kwot lub braku wymaganych dokumentów, takich jak potwierdzenia od zagranicznego pracodawcy (Lohnsteuerbescheinigung, Jaaropgaaf).

Jakie dokumenty przygotować do rozliczenia?

Podstawowe dokumenty potrzebne do prawidłowego wypełnienia PIT-36/ZG to:

• roczne zestawienie dochodów i podatków zapłaconych za granicą,
• umowy o pracę lub zlecenie,
• potwierdzenia wpłat podatku,
• informacje o kursach walut w dniu uzyskania dochodu,
• polskie dane identyfikacyjne (PESEL lub NIP).

Zgromadzenie wszystkich dokumentów jeszcze przed rozpoczęciem wypełniania deklaracji znacznie ogranicza ryzyko błędów.

Jak przeliczać zagraniczne dochody na złote?

Dochody uzyskane w walutach obcych należy przeliczać według średniego kursu NBP z dnia uzyskania przychodu. Jeśli podatnik otrzymywał wynagrodzenie co miesiąc, powinien zastosować kurs z każdego miesiąca osobno.

Błędem jest stosowanie jednego, uśrednionego kursu rocznego – może to prowadzić do nieprawidłowości w rozliczeniu i konieczności korekty.

Jak złożyć PIT-36/ZG?

Deklarację można złożyć w formie papierowej lub elektronicznej. Wersja online jest obecnie preferowana, ponieważ system automatycznie weryfikuje poprawność części danych. Termin składania zeznania to koniec kwietnia roku następującego po roku podatkowym.

Jeśli podatnik rozlicza się wspólnie z małżonkiem, każdy z nich powinien wypełnić osobny załącznik ZG dla swoich zagranicznych dochodów.

Kiedy konieczna jest korekta PIT-36/ZG?

Korekta deklaracji jest wymagana, jeśli po złożeniu zeznania podatnik otrzyma dodatkowe dokumenty z zagranicy lub odkryje błędy w przeliczeniach. Można ją złożyć w ciągu pięciu lat od końca roku podatkowego, w którym powstał obowiązek złożenia deklaracji.

Korekta nie pociąga za sobą konsekwencji finansowych, o ile podatnik samodzielnie wykryje i poprawi błąd przed wezwaniem z urzędu skarbowego.

Dochody z różnych krajów – jedna deklaracja

Jeśli podatnik pracował w kilku krajach, np. w Niemczech i Holandii, wszystkie dochody wykazuje w jednym zeznaniu PIT-36, dołączając odpowiednią liczbę załączników ZG. Każdy z nich musi uwzględniać metodę rozliczenia właściwą dla danego kraju.

To szczególnie ważne przy osobach migrujących między różnymi państwami UE w ciągu roku. Nieprawidłowe przyporządkowanie dochodów może skutkować zbyt wysokim lub zbyt niskim podatkiem.

Dlaczego warto rozliczyć się prawidłowo?

Dokładne i rzetelne rozliczenie dochodów zagranicznych to nie tylko obowiązek, ale i korzyść dla podatnika. Poprawnie złożony PIT-36/ZG zapewnia zgodność z przepisami, eliminuje ryzyko sankcji oraz umożliwia skorzystanie z ulg i odliczeń.

Wielu Polaków łączy to z wnioskami o zwrot nadpłaconych podatków z zagranicy, takich jak zwrot podatku z Niemiec czy zwrot podatku z Holandii. Dzięki temu możliwe jest pełne uporządkowanie sytuacji finansowej zarówno w Polsce, jak i w kraju, w którym pracowano.

Z kolei osoby prowadzące działalność gospodarczą w Niemczech, szczególnie w branży budowlanej, mogą skorzystać z dokumentu freistellungsbescheinigung, który pozwala uniknąć niepotrzebnych potrąceń i uprościć rozliczenia transgraniczne.

Wszystkie te elementy łączy jedno – świadomość i dokładność w rozliczeniach. To one pozwalają uniknąć błędów, zachować zgodność z przepisami i skutecznie zarządzać swoimi finansami niezależnie od miejsca pracy.